Harakiri IV

من هیچ‌وقت به نود راضی نبودم، به نود و نه هم، یا صد یا هیچ.
یا بهترین شاگرد کلاس باش یا درس نخوان.
یا خدا را ببین یا کافر شو.
یا جبرخطی را مسلط شو یا قید کوانتوم را بزن.
یا صبح زود کارت را شروع کن یا کل روزت را به شاخ گاو بزن.
یا خیلی دوستم داشته باش یا درم ببند.
در همه جا، در تمامی اجزا. هرجایی که زورم رسید یا به صدش رساندم یا قیدش را زدم. طبعا برای آدمی از طبقه‌ی من خیلی وقت‌ها خیلی چیزها جوری‌ست که نباید، جوری‌ست که زور لعنتی تو نمی‌رسد، اساسا اختیار تو نیست انتخاب خیلی چیزها اما اقل می‌شود گردن شکسته سر خم نکرد.

فیزیک هم همواره برای من همین شکلی بوده. یعنی آن روزی که ترم هفتم کارشناسی وقتی 16 واحدم مانده بود تا لیسانسم را بگیرم، رفتم و فرم و انصراف از تحصیل گرفتم مسئله برایم همین بود که به 100 نخواهم رسید و اگر قرار نیست برشانه‌ی غول‌ها بایستم پس نیستم. آن روزگار با شلیک استادفاضل متوقف شدم و ادامه دادم. پسِ آن قدم‌زدن با بور، مورد ملاطفت بورهای دیگری هم قرار گرفتم تا جایی که یکی‌شان در لیوان شخصی‌اش برایم چای ریخت و بعدتر در ارشد میان بچه‌ها کول‌کید به‌نظر رسیدم و شدم رنکِ یکِ دانشگاه تهران.

چند وقت پیش، شبی مانند هرشب دیگری در دیپ‌روم، نشسته بودیم به چای نوشیدن یک نفر پرسش آورد:"پنج سال بعد خود را کجا می‌بینید؟"
لاجرم نوبت به من هم رسید و من در آن ثانیه تمام تلاشم بر فرو خوردن بغضم رفت. زندگی کردن در جمهوری اسلامی بیش از همیشه برای آدم‌ها سخت شده.
این سختی برای نسلِ Z بیش‌از سایر نسل‌هاست که اقل نسل‌های گذشته سر مسائل فرهنگی تاحدودی موافق جریان بودند.
این سختی برای بچه‌هایی که کار علمی می‌کنند بیش‌از سایر مشاغل است که هر حرکت کوچکت صرف انرژی‌ای مضاف از معمول دنیا دارد: عملا به کتاب دسترسی نداری و هرکتاب را باید خودت چاپ کنی و با این شرایط تورمی لعنتی آدمی که می‌خواهد پول کتاب‌ها را درآورد دیگر وقت کتاب خواندن نخواهد داشت. گیرم با PDF مشکلی نداشته باشی، صدی نود سایت‌ها و خدماتی که می‌خواهی یا تحریم است یا فیلتر. اوکی کانفینگ زدیم و سرعت شخمی‌اش باعث شد صبورتر هم شویم، روی چه موضوعی ریسرچ کنیم؟ در یکی از سمینارها یکی از اساتید برای موضوعی ریسرچ کرده بود، لکچرهایش را هم نوشته بود اما جرات ارائه نداشت! سلام بر واتیکان! موضوعات کفرآمیز هم کار نکینم بالاخره اقیانوس علم پهناور است؛ دقیقا کجا کار کنیم که فردا روز نگران ریجکت شدن ویزا نباشیم؟ دقیق‌تر عرض کنم کجا کار کنیم که هم حقوق بگیریم هم نگران ویزا نباشیم؟ ویزا به درک؛ الگوی علمی ما اوپنهایمر نیست خب. همه‌ی این‌ها البته در صورتی‌ست که ارزش علوم‌پایه درک شده باشد و خب در جغرافیایی که پزشکانش هم گله از بی‌توجهی دارند...

تصمیم من برای مهاجرت قطعی بود. اواخر کارشناسی با دوستی صحبت از پروسه‌ی اپلای بود و او گفت من نمی‌خواهم ارشد را ایران بمانم. من نیز تایید کردم و البته اضافه کردم که صرفا (جاست فاکینگ لیسن تو می) صرفا! برای این‌که یه وقت یک اتفاق غیرمترقبه نیوفتده و مجبور شم اپلای رو بندازم عقب ارشد رو همین‌جوری شروع می‌کنم که یک وقت گپ نیوفته، بعدا کارام اوکی شد انصراف می‌دم.
و اکنون؟ دوست ما از یکی از دانشگاه‌های ایالات متحده پذیرش گرفته و مشغول امور ویزاست و من؟ من هم خداروشکر دارم فکر می‌کنم با کدام استاد می‌توانم پایان‌نامه‌ای کار کنم که در نهایت دکتری‌ام را در امین‌آباد نگذرانم.

واقعیت این است که من نه تنها ارشد که دکتری و پست‌داک و هرکوفتی را باید در همین جغرافیا بمانم.
واقعیت این است که هیچ‌وقت فرصت تحصیل در یکی از دانشگاه‌های رنک را نخواهم داشت.
واقعیت این است که امثال من را به شانه‌ی غول‌ها راهی نیست.
واقعیت این است که صد که هیچ، حدِ حیاتِ من به صفر میل می‌کند و این دونده که پسِ خطِ پایان بیابان می‌بیند، اساسا چرا باید بِدَود؟
و درباره‌ی امید؟ همان جمله‌ای که پارسال زیر عکس آقای فاینمن نوشتم:

"Surely You're Joking, Mr. Feynman""

[زمینه می‌خواند: زندگیم سوخت جسد آرزوهام مونده روی دستم... من هم همین‌طور آقای یگانه، من هم همین‌طور]

Harakiri III

در چهاردهم بهمن‌ماهِ هزار و چهارصد و دو، ساعت یک و پنجاه و پنج دقیقه، در قسمتی از پستی که هیچ‌وقت پست نشد نوشته‌ام:

"صبح‌گاه با تنی خسته اما از خواب بیدار می‌شوم، گویی خواب نبوده‌ام، تمام شب تنم در نبرد بوده و هیچ گلوله‌ای از من بی‌نصیب نبوده. جانم خسته‌است، جانم سراسر جراحت است، جانم سراسر درد است و نه به تخدیرات تسکین می‌یابد و نه به خواب."

یکی از همان شب‌های دور، شب‌های خیلی خیلی دور و تاریک، با مهندس تا دیر وقت مشغول مباحثه بودیم. حرف من بر سر تاریکی بود و مهندس به هرچیز مبتذلی تا درس و دانشگاه چنگ‌زد تا مرا قانع کند به وجود نور در زندگی‌ام. پایان دهنده‌ی مباحثه، کارتِ آخرِ من بود:

"من خیلی خسته‌ام"

مهندس فکر می‌کند زبان من را درست نمی‌فهمد، البته که بسیاری از اوقات پسِ حرف‌زدن با او احساس کردم باید دنبال سفینه‌ام بگردم اما آن شب به بهترین شکل جمله‌ام را فهمید. یکی از مهم‌ترین حرف‌هایم را کامل فهمید. یک نفس عمیق. نوشتن از خستگی برای من سخت است اما یک ضلع مهم این مسئله خستگی‌ست و چاره‌ای نیست و باید بتوانم تشریح کنم در مواجهه با خستگی دقیقا با چه درگیرم. این جور وقت‌ها که نوشتن دردی بیش از درد همیشگی معمول دارد، با مخاطب می‌نویسم؛ پس این نوشته را می‌گذارم ذیل نامه‌هایی که هیچ‌وقت پست نشد و شروع می‌کنم:

بیمکس عزیزم،
آن شب که در مطب دست کمک دراز کردم ماحصل تلاشی چندماهه و کلنجار رفتن مدام خودم، موعظه‌های شبانه‌روزی رز، حرف‌های شبانه‌ی بلوارِ کشاورزی بیگانه و Qfwfq و البته پرسشِ بازِ چندماهه و همیشگیِ "خودت خوبی؟" خودتان بود. در نهایت اما من چنان بی‌عرضه بودم که نتوانستم روی پاهایم بایستم و پله‌ی آخر را خودتان گذاشتید:
+ خودت چطوری؟ دردا چطوری‌ان؟
- یه بار به من گفتید که رنگ رخساره خبر می‌دهد از سر ضمیر... نمی‌دونم چرا هی این سوالو می‌پرسید... واضح نیست؟
+ [نگاه]
- نمی‌دونم... من خیلی کلنجار رفتم این ایام که از یه نفر کمک بخوام و داشتم فکر می‌کردم از شما کمک بخوام ولی هنوز ظرفیت وجودی‌شو پیدا نکردم.
+ چرا بگو... با من راحت صحبت کن.
چند خط بعد از همین حرف‌ها بود که بلند شدم و دوی ماراتن در اتاق‌تان آغاز کردم. از آن شب نفرین‌شده که پت‌اسکن را نشان‌تان دادم گفتم. شبی که صبحش فهمیدم ریه‌ی مادر هم درگیر است، در یکی از کوچه‌پس‌کوچه‌های حول بیمارستان امام به لطف سیگار گریستم و مانده بودم چه کنم و چگونه به خانواده گویم. تامدتی هم نگفتم، در نهایت صرفا به امیررضا گفتم به‌سبب کنترل هزینه‌های درمان تا پربازده‌ترین تصمیم را بگیریم و چقدر مشمئزکننده بودم آن ثانیه‌ای که پشت تلفن به امیررضا گفتم و دل‌داری‌ دادم؛ منی که از همه چیز متنفر بودم و تا خرتناق در فحش‌کاری با حضرت حق و در ستیز با تمام اجزای عالم امکان، که نه برادر عزیز می‌توانست اوضاع بدتر از این حرف‌ها باشد، می‌توانست فلان‌جا و بهمان‌جایش درگیر باشد می‌توانست هرکدام از آن اورثینک‌های سگِ شبانه‌روزی‌ام تا آمدن جوابِ پت‌اسکنِ سگ باشد، بیا خداراشکر کنیم و سقیم ساختن الخ... نمی‌دانم آن ظهر را چطور رساندم به شب تا آمدم مطب‌تان. چیزی به یادم نمانده، تنها تصویر پررنگ همان سکانسی‌ست که بارها گفته‌ام: باران به شدت می‌بارید و من نگران بودم پرونده‌ی داخل کیفم خیس شود و آقای چاوشی فریاد می‌زد:
هیشکی نمی فهمه؛ چه حالی دارم
چه دنیایِ رو به زوالی دارم…
پیر شدم…
تنهای بی سنگِ صبور...
توی شبات، ستاره نیست...
موندی وُ راهِ چاره نیست...
امّا تو کوهِ درد باش...
طاقت بیار وُ مرد باش…
و این درد من برمی‌گردد به همین جمله‌ی لعنتی آخر که از روزهای لعنتی اول ورد زبانم بود: طاقت بیار وُ مرد باش… شاید اگر طاقت نمی‌آوردم مسئله جور دیگری بود. شاید اگر همان شب، یازده ساعتِ لعنتی پشتِ درِ اتاقت طاقت نمی‌آوردم مسئله جور دیگری بود. شاید اکنون این میزان از خودم متنفر نمی‌بودم. من ساعاتی را زیست کردم که نباید. آن دقایقی که در راهروی اتاق عمل بیمارستان امام دکتر صابر، پسِ دیدنِ تومور دوم گفت: "فایده نداره" یا وقتی گیو مژده‌ی بدتر شدن احوال را داد یا وقتی آن شب نسخه را آوردم بیمارستان میلاد تا موردِ شربت آلومنینوم ام‌جی، که داروخانه‌ها قادر به خواندنش نبودند را ازتان سوال کنم و در پاسخ سوالِ: مادرم خوب می‌شه؟ گفتید:"ما همه تلاش‌مون رو می‌کنیم" که آن شب فهمیدم اوضاع چقدر خیط است و صدقه سر همان شب وقتی آنکولوژیست گفت:"ما فقط تلاش می‌کنیم عمرشو زیاد کنیم" گریه‌ام نگرفت. گریه‌هایم را قبل‌تر، وقتی روی پله برقیِ ایستگاهِ متروی میلاد نشسته بودم کرده‌بودم. نمی‌دانم شما مرا چه می‌دید. شما و تمامی پزشکانی که همان اول شرح حال می‌پرسیدند "چند ساله است؟". من در تمامی این ثانیه‌ها، در نگاه متاسف منشی‌ها پسِ گفتن علت مراجعه، در دعواها و تحقیرهای آن مردک سایکوی آنکولوژیست، در شبی که در اتاق‌تان آمده بودم معرفی‌نامه برای دکتر امام بگیرم و گفتید نمی‌شود آنکولوژیست را عوض کرد و گریستم، در شبی که فهمیدم خانم بغل دستی‌ام گامانایف انجام داده بهبود نیافته و بغضم را فروخوردم، در تمام شب‌هایی که تراس ویستون قرمز کشیدم و گریستم، در غروبی که بیمارستان مدنی رفتم ریپورت ام‌آر‌آی را برای کمیته‌ی گامانایف فردا صبحش بگیرم و ندادند؛ چرا که مسئول یک پرینت لعنتی ساده را گرفتن نبود، در پایان جلسه‌ وقتی گفتند مادر هم باید گامانایف شود و هم عمل و من داشتم مادر را دلداری می‌دادم که خداراشکر می‌توانست از این بدتر باشد و در ذهنم دقیقا نمی‌دانستم کدام فاکینگ سیچوئیشن دیگری می‌توانست از این بدتر باشد، در صبحی که با رقم عمل چند دقیقه قبل از ورود مادر به اتاق عمل روبه‌رو شدم و به هر طریق باید پول را جور می‌کردم، در غروبِ روزِ مادر وقتی سرماخورده بودم و هدیه را از حیاط به مادر دادم  و مادر گریست که چرا خانه نمی‌روم، در آن روزی که پسِ غیبت مدام تمام کلاس‌ها به دکتر دل گفتم می‌خواهم ترم را حذف کنم و گفت نکنم، در ظهری که متصدی هلال‌احمر هرچه دارو روی پیشخوان می‌چید و تمامی نداشت و من و همه‌ی مراجعه کنندگان هاج‌ و واج مانده بودیم که یعنی همه‌ی این داروها برای من است و من مانده بودم چطور این حجم دارو را با دست آتل‌بندی شده تا روستا ببرم، در شب... در روز... در ظهر و خلاصه در تک تک ثانیه‌های لعنتی که تمامی ندارد یک دختربچه‌ی بیست و سه ساله بودم. اکنون اما بیزارم از این پیرمرد بیست و سه ساله که لعنتی! دنیا بر تو تنگ گرفت تو چرا به تنگ نیامدی بمیری؟ روی دیگری دارد این خستگیِ من و آن تنفر است. حتی در این مجموعه هم نتوانستم این دو را تفکیک کنم.
وقتی می‌گویم خسته‌ام دارم از آدمی حرف می‌زنم که دُرُست در ابتدای جوانی، وقتی هجده‌ساله بود عزیزترینش مُرد، وقتی نوزده‌ساله شد مادرش سرطان گرفت و در بیست و سه‌سالگی، وقتی فکر می‌کرد دیگر روزهای سرد تمام شده و هنگام بالا آمدن از سلف مهر با Qfwfq نقشه‌ی رشد و آواربرداری می‌ریخت، رشته‌کوه البرز بر دوشش خراب شد.
بیمکس عزیزم،
وقتی می‌گویم خسته‌ام یعنی همه‌ی این‌ها و همه‌ی آن‌هایی که نگفته‌ام که هر راست نشاید گفت و لطفا مرا حواله نده به فرداها که من فیزیک‌خوانم و فیلسوفِ محبوبم هراکلیتوس است. وقتی یک دونده به‌قدر مرگ دویده و نایی برایش نمانده حتی دیدن جام در خط پایان هم او را به ادامه‌ی دویدن وانمی‌دارد. آدمی که نَفَس‌اش تمام شده چگونه بِدَوَد؟

Harakiri II

نورون‌ها بخشی به نام دندریت دارند. Dendrite از واژه‌ی یونانی δένδρον(به معنای درخت) گرفته شده و خب پربی‌راه هم نیست(شکل1).

شکل1) تصویر یک نورون[1]

وظیفه‌ی دندریت‌ها دریافت پیام و انتقال‌شان به جسم سلولی‌ست و طبعا هرچه تعداد دندریت‌ها بیش‌تر باشد، پیام‌ها بیش‌تر و اتصالات بیش‌تر و فرصت بیش‌تری برای پردازش اطلاعات منتج می‌شود. کاهش نوعی پروتئین به نام BDNF‌[2] باعث کاهش انشعابات دندریتی می‌شود(این ماده نقش‌های مهم دیگری نیز در بقای سلول و کارکرد مغز دارد). کاهش این انشعابات پردازش اطلاعات در مغز را دچار اختلال می‌کند. این عدم پردازش باعث می‌شود فرد از زندگی لذت نبرد، تمرکز نداشته باشد، اشتهایش مختل شود(پرخوری/کم‌خوری)، ایضا خواب و نهایتا از دست دادن این اتصالات نورونی باعث می‌شود آدمی‌زاد گزینه‌های مختلف را نتواند ببیند و ناامید شده و در سطح حاد به خودکشی هم فکر کند. اسپویل: این بیماری افسردگی نام دارد. یک رابطه‌ی مهمی بین افسردگی و استرس وجود دارد:

افسردگی ∝ استرس

استرس خود می‌تواند موجب کاهش آزاد شدن BDNF شود و از طرفی اولین جایی که افسردگی مختل می‌کند محور HPA[3] است.

شکل2) محور HPA[4]

این محور استرس را مدیریت می‌کند. نکته‌ی درخور توجه این است که استرسی که می‌تواند منجر به افسردگی شود باید از نوع UCMS[5] (استرس غیرقابل پیش‌بینی مزمن خفیف) باشد؛ منظور این‌که فرد انتظارش را ندارد و احساس می‌کند توانایی کنترلش را ندارد. این‌جور وقت‌ها حق با آخوندهاست =) جدی جدی اعتقاد به خدا آدم را از امراض روحی در امان می‌دارد. خلاصه آدم‌ها یا مسجد می‌روند یا تراپی. این روزها فکر می‌کنم از بزرگ‌ترین مبلغین دین در تاریخ کارل مارکس است، آن دم که بیان داشت:

"دین افیون توده‌ها است."

از این نقطه‌ی کوه صورت مسئله‌ انسانی‌ست مغروق[6] و خب من می‌فهمم وقتی مدام بیمکس روی اضطراب تاکید می‌کند دقیقا دارد از چه چیزی صحبت می‌کند.

___________________________________________________

[1] Img source: Faradars

[2] Brain-Derived Neurotrophic Factor

[3] Hypothalamic-Pituitary-Adrenal Axis

[4] Img source: Wikipedia

[5] Unpredictable Chronic Mild Stress

[6] Post 187

Harakiri I

یک صورت مسئله معناست. پیدا کردن معنا برای زندگی ساده نیست و زندگی هم بدون معنا. نوجوان که بودم زندگی برایم معنا داشت؛ در واقع جزء جزء زندگی. چیزی مانند محمد بلخی بودم. شاخه‌ی درخت را هم به قنوت معنا می‌کردم. سعی می‌کردم شاگردِ خلفِ شرحِ حقِ چشمِ رساله‌ی حقوقِ امامِ ششمِ شیعیان باشم. صرفا زندگی برایم با معنا نبود؛ هرآنچه می‌دیدم نیز بود. گذشت آن روزها تا سال دوم کارشناسی که افتادم در تاریکی و پسِ آن دیگر چیزی ندیدم اساسا که معنا کنم یا نکنم و با شیبی تند به سمت تهی‌معنایی زندگانی رفتم. سخت است بدون معنا زندگی را پیش بردن. هردوراهی یا چندراهی برایت حکم آن حماری را دارد که تلف می‌شود پسِ نیافتن کنش کمینه. تلاش کردم تلف نشوم. فی‌المثل پسِ خواندن کوانتوم1 هنگام رفتن به کافه با خودم تاس می‌بردم تا تاس برایم انتخاب کند با این استدلال که خب خود خدا هم تاس می‌اندازد و بی‌انتخاب نمی‌ماندم. بعدتر به لطف تورم و قیمت‌ها دگر نیاز به تاس نبود، انتخابی نبود: چای. مگر بی‌خوابی امانی بریده باشد تا به قیمت اسپرسو هم تن دهیم. خب نداشتن حق انتخاب جالب است. به لطف پیشرفت‌های نوروساینس در امر اختیار روز به روز بیش‌تر در بی‌مبالاتی پیش می‌روم، هرچند سخن گیو شریفی ته خط را بر من بسته:

"من هیچ‌وقت فکر نمی‌کنم آدما اونقدر قوی‌ان یا مختارن که بشه ازشون انتظار زیادی داشت اونی که ذهنش برتره، اونی که تلاش بیشتری کرده، بیش‌تر میدونه، مختارتره؛ مختار بودن انسان‌ها بسته به میزان آگاهی‌شون داره."

تلاش کردم تلف نشوم. یک روزی در آن اتاق جادویی راهروی گروه فیزیک قم به‌اتفاق استاد فاضل و دکتر کاظم نشستیم و سه ساعت تمام حرف زدیم و حرف زدیم تا رسیدیم به دوراهی حمار و آن ثانیه استاد کارت آخر را روی میز کوبید: شکست خودبه‌خودی تقارن. من خوش‌اقبال بودم که چند هفته مانده به آگاهی از بیماری مادر، سیمنار هفتگی دانشکده‌مان حول موضوع هیگز چرخید. پسِ سیمنار از ارائه‌دهنده پرسیدم:

- این شکست خودبه‌خودی رو نمی‌فهمم، همون مثال میخی هم که می‌زنید ایراد داره، خود‌به‌خود که به یک طرف خم نمی‌شه، برآیند نیروها باعث می‌شن به یک سمت خم شه.

+ ببین مثالی که [فلان فیزیک‌دان] زده یک میزه گرده که دورش آدما نشستن و سمت چپ و راست هرفرد یک دستمال قرار داده شده، تا وقتی یک نفر جسارت این رو به خرج نده که یکی از دستمال‌ها رو برداره، معلوم نمی‌شه کدوم دستمال مال کیه.

در آن شب‌ها ذکریومیه‌ام همین بود: جسارت برداشتن یکی از دستمال(پزشک)ها. باتشکر از جناب هیگز که به ما جرات طوفان دادی!

هرچند مسئله‌ی انتخاب برای من باز است هنوز و این روزها سر یکی از سخت‌ترین دوراهی‌های زندگی هستم: دیالوگی در فیلم The Shawshank redemption است که در آن Andy به Red می‌گوید:

"I guess it comes down to a simple choice, really. Get busy living, or get busy dying."

درباب دل‌تنگی بیمکس

صبح به مادر می‌گویم بعد تبریک سال نو چه بنویسم؟ خب هیچ‌وقت در این‌جور چیزها خوب نبودم. آخر کار هم دست به دامان جمینی شدم تا یک پیام ساده برای چک کردن داروها بنویسم. پیام دادن به آدم‌ها که برای من سخت است و در مواجهه با آدم‌های سرشلوغ قصه پیچیده‌تر هم می‌شود از این جهت که باید مرز باریک گستاخ نشدن و وقت نگرفتن از مخاطب را پیدا کنی؛ خیلی مختصر بنویسی گستاخانه به نظر می‌رسد و بخواهی حق احترام را ادا کنی طویل می‌شود و وقت ارزشمند طرف تلف. به هرحال نوشتم و بعد همه‌ی کارها را تعطیل، نشستم بالا سرگوشی. هروقت به بیمکس پیام می‌دهم این‌طور می‌شوم. قبل‌تر به‌سبب اضطراب بود، دقایق بحرانی بود و منتظر می‌ماندم و به‌مراتب، انتظار پاسخ‌گوی نمی‌بود و روانم را به فرسایش ملاقات حضوری می‌سپردم. مسئله‌ی بیماری مادر از همان اول اضطرابی بیش از اضطراب صرفِ صورت مسئله برایم داشت؛ حال مادر ناگهان نقطه‌ی بحرانی را رد کرد، پیش از بستری شدن علائمی نداشت. تنها و تنها نشانه‌ی بیماری ضعیف‌تر شدن چشمانش بود که خب ما به عوارض کموتراپی تحلیل می‌کردیم تا این‌ که یک شب فتاد و... یک ترس لعنتی از شروع داستان در شریانم جریان داشت: هر علامت ولو بسیار کوچک را نشان از بحرانی عظیم می‌دیدم. بک جایی هم این اضطراب تکانه یافت و آن ثانیه‌ای بود که محض اطمینان با خونسردی به بیمکس گفتم بعد رادیوسرجری مادر ورم دارد و او آزمایش نوشت که مسئله ترومبوز نباشد! البته که خوشبختانه نتیجه‌ی آزمایش منفی بود اما اضطراب جزء اصلی تک تک سلول‌هایم شد. همین کنون که دارم صرفا می‌نویسم‌شان بغضیدم و طپش قلب نوشتن را برایم سخت کرده گاهی می‌مانم که چطور آن همه ثانیه را زیست کردم. خوش توفیق هم بودم؛ پسِ رادیوسرجری تا 2 ماه مادر هرهفته چندین علامت جدید بدنش نشان می‌داد، هرروز یک اضطراب جدید، بحران پشت بحران. خاطرم است که یک روز صبح پس از چندهفته شبانه روز دویدن، دقیقا یک روز قبل از امتحان میان‌ترم ذرات نیمچه فرصتی یافتم تا به درس بپردازم و صبح علی‌الطلوع دقیقا وقتی تازه کیفم را روی میز سالن مطالعه گذاشتم تلفنم زنگ خورد و مادر گفت سرماخورده منم همان‌جا کیفم را رها کردم بدو سمت بیمارستان و خب فقط کسی که این بیماری را لمس کرده می‌فهمد اضطراب سرماخوردگی برای یک بیماری که شیمی‌درمانی می‌شود یعنی چه...

(فی‌الحال این نوشته را تا همین‌جا می‌توانم بنویسم ظرفیت روحی بیش از این ندارم بعدها ادامه‌اش را خواهم نوشت)

در ستایش سیگار

اکنون که این جریده را می‌نویسم تنفسم به‌مراتب بهتر شده و کم‌تر سرفه می‌کنم اما اگر بازگردیم به چند روزِ پیش، اوضاع چندان مساعد نبود. نگرانی فیلسوفِ اخلاق در افراطِ مصرف دخانیات به وقوع پیوست و باری این چند روز گذشته تنفس بر من بسیار سخت شد. احساس می‌کردم درخت‌های آن دشت سوخته درون ریه‌هایم بودند و خب سوخته! هرنفسی که فرو می‌رود یک تیغ در ریه‌ام می‌شکاند و چون برمی‌آید دود و گرما و سرفه(یک میکس سمی از سعدی و شایع!). من البته پیش‌تر نیز گفته‌ام که با بیت بیت آهنگ "تنگی نفس" شایع همدلی می‌کنم اما این دیگر حق‌الیقین بود. تنفس چنان صعب شد که پسِ افطار برادر را خواستم برای مراجعت به پزشک. خانواده را به بهانه‌هایی پیچاندیم و پیچیدیم به مطب. خانم‌دکتر حلقومِ ملهبِ ناشی از دود را نیز به دیگر دردها افزود و با سرم و آمپول و الخ بدرقه‌مان کرد و تاکید کرد که مصرف را کاملا قطع کنم:"شما ریه‌ات خیلی حساسه که انقدر زود انقدر درگیری برات ایجاد شده حتی در معرض دودش هم اصلا نباید قرار بگیری" من البته از جهتِ به بستر افتادنم در بیمارستان به علتِ افونتِ ریوی در روزهای اول نوزادیم این نکته را می‌دانستم اما سیگار عزیزتر از این حرف‌ها بوده و هست... سیگار همیشه هست، هرلحظه، چه در ساعاتی که چنان شادی که دوست‌داری هر عابری را بغل کنی، چه لحظاتی که به تاریکی کوچه‌ها می‌خزی تا بگریی. سیگار نیستم و کار دارم ندارد. چه در نیمه‌ شب چه در سپیده‌ی روز به اشارتی به آغوشت می‌گیرد. سیگار هم‌دل است، هم‌راه است. در مبتذل‌ترین شکل ممکن ارتباطاتت را قضاوت نمی‌کند. انگ نمی‌چسباند. نصایح روی معده نمی‌کند. در سکوت دستت را می‌گیرد(در سکوت دست گرفتن زیباست) و با تو می‌سوزد تو می‌سوزی و او می‌سوزد. سوختنت را به تماشا نمی‌شیند تا وقتی خاکستر شدی و خاکسترت را باد برد، وقتی خیالش راحت شد هیچ لکی دامانش را آغشته نخواهد کرد از دور گود آرام آرام بیاید نزدیکت و تو را به بدیهی‌ترین راه حل‌ها حواله دهد یا فاز پیر طریقت بگیرد و منبر رود در حالی که بیاناتش حتی جزو آخرین سطور خیالت هم نیست؛ بی‌گانه از حجم دشت سوخته... سیگار تمام آن شب‌هایی که مهربان همسایگانم خفته بودند، دست در دستم بود، در تمام مراجعاتم به کوچه‌ی عرفان در کوله‌م بود. صبحِ روز گرفتن پت‌سی‌تی دستم بود. شبی که به بیمارستان دیر رسیدم داخل کتم بود. ظهری که امیررضا خبرم داد کنارم بود. تمام شب‌های بارانی که در زمین چمن دویدم توی جیبم بود. شب‌هایی که می‌رفتم آن سوی پرچین روی آسفالت کنارم بود. در تاریکی لعنتی کوچه‌ها، در دویدن‌ها، در رسیدن‌ها و نرسیدن‌ها، در اوج ناامیدی‌ها، در سرمای استخوان‌سوز هراس‌ها، در شب‌های سیاهِ بارانی، در قدم‌زدن‌های مداوم آن حیات شش‌متری مطب تا دم دم‌های صبح، در روز امتحان کوانتوم، در گوش سپردن به پلی‌لیست سنگین، در دعواهای ذهنم که هیچ‌وقت عرضه‌ی انجام‌شان را نداشتم، در سلطیه‌گری‌های خیالم، در آنتراکت‌های کتابخانه‌ی مرکزی، در دویدن سراشیبی نزدیک کسری، در بالارفتن نزدیک ساختمان طلا و الخ سیگار همیشه دست در دستم بود؛ در سکوت. و ترک این یار؟ حتما شوخی می‌کنید جناب.

سوم رمضان هزار و چهارصد و چهل و پنج

برنامه‌ی خوابم را برای ماه رمضان تغییر داده‌ام، نه که پیش‌تر از این خواب چندان مرتبی داشته بودم ولی خب مشخص بود که شب‌ها باید بخوابم حال این‌که چقدر این باید قابل دست‌یافتن بود مسئله‌ی دیگر است اما اکنون بنا دارم تا ظهرها بیدار بمانم و عصرها بخوابم به سبب ماه مبارک رمضان که برای منِ لامذهب هم هرساله مبارک بوده و هست. این بُعد لامذهبی را البته در این ماه به اقل می‌رسانم، خواسته؛ یعنی فکر می‌کنم این‌طور باشد که در یک ماه سبک زندگی‌ات با ماه‌های دیگر کاملا متفاوت باشد توفیق است و این اتفاق مبارک در جسم و روحم خودش را نمایان می‌کند و همیشه در پایان رمضان آرامش‌خاطرم بیش از دگر ایام می‌شود. چندی پیش به‌وقت صیام که روی تخت خوابگاه دراز کشیده بودم عجیب غرق در آرامش بودم، به‌قدر شبی که پیشانی تکیه داده بودم بل بیش‌تر! رمضان امسال اما به نسبت دیگر سال‌ها برایم سخت است نه به سبب گرسنگی که در ایام معمول هم چنان در تغذیه‌ام بی‌مراعات و کم‌لطفم که بقول مهندس دائم الصومم. تفاوتش در این است که در رمضان امسال دوری از غذا لاجرم همراه است با دروی از کافئین و نیکوتین و بیمکس که شاید در دو مورد اول خیلی به زحمت نیوفتم اما وابستگی‌ام به بیمکس چنان است که در طول 24 ساعت به‌کررات احساس دل‌تنگی می‌کنم. خود البته می‌دانستم میزان وابستگی را. از زخم‌ها و خلاء‌ها که گذریم می‌رسیم به نیکوتینِ عزیزِ لعنتی که هیچ خیال نمی‌کردم ترکش چنان پرزحمت باشد. وقتی چند روز نمی‌کشم و دوباره باز می‌گردم گویی سطل آب یخی بر آتش درونم است. گاهی هراس برم می‌دارد که نکند باید تحت نظر پزشکِ روانی مصرف را کم کنم به سبب احوال بدِ روانم تا نکند تَرک باعث شودم تَرَکم هزار تکه شدن و خورد خاک شیر شدن بیانجامد. گاهی فکر می‌کنم حتی فکر کردن به این‌ها یک شوخی احمقانه است؛ برای آدمی که دو هفته پیش اگر هم‌اتاقی‌اش رز یک ساعت دیرتر به خوابگاه می‌رسید به مصرف ماریجوانا یا کریستال روی آورده بود چنین دغدغه‌هایی شبیه شوخی‌ست. در تمام این سختی‌ها باید ضرب کنم دوری چند هفته‌ای از رز را که حتما در نبودش در این 3هفته منتالم با شیب تندی افت خواهد کرد. به هرحال چاره‌ای نیست. بنا دارم خودم را با نقاشی و سه‌تار و فیلدتئوری غرق کنم؛ استخر عمیقی‌ست...

ملجاء

آقاجون عزیز!

امشب، در این دخمه‌ی سردِ فاطمیه‌ی دو خواب مرا نبرد. چندین ساعت سعی کردم با مخدرترین شبکه‌ی اجتماعیِ ممکن از خود گریزم اما نشد؛ کجا گریزم؟ لاجرم تسلیم دویدن شدم و اکنون مقابل تو نشسته‌ام. بسیار فکر کردم تا مقابل چه کسی بنشینم در این شب وانفسای زمستانی و در نهایت تو را مقابل خود یافتم. همیشه به‌وقت سختیِ بزرگ‌شدن، میان آدم‌ها گفته‌ام که دوست داشتم تا چهارسالگی عمر کنم؛ بهترین نقطه‌ی زندگانی‌ام و درست است که کسی نپرسیده چرا اما تو نیک می‌دانی که پسِ خاک سپردن تو در چهارسالگی، چون قصه‌های باستانی چیزهای بسیاری غیر جسم تو دفن شد؛ بیش از هرچیز نقاشی‌های مادرم و شادی‌هایش به چشمم بود تا این ایام که نبود تو بیش از همیشه زخمم زد. روزگاری که بیماری مادر شروع شد و تمامی مسئولیت‌ها لاجرم برشانه‌ی من نشست، مادر بجای تو به من تکیه کرد و پدر بجای برادرش آغوش مرا یافت و خب کشیدن بار خانواده شاید برای مردِ سپیدمویِ قدبلندِ چهارشانه‌ای چون تو صعب نباشد اما برای من هرآینه سوختن و خاکسترشدن و از نو سوختن و خاکستر شدن بود. اگر مانده بودی چنین نمی‌بود. بچه‌تر که بودم به سبب ضعف معده هر از گاهی بنا به قراردادی نانوشته یک روز کامل بالا می‌آوردم و معده‌ام چیزی-مطلقا- چیزی را تاب نمی‌آورد و آن روزها تنها چیزی که فشار بالاآوردن را قابل تحمل می‌کرد دستان مادرم بود که شقیقه‌هایم را به‌هنگام اق زدن می‌فشرد. می‌گفت در کودکیش وقتی بالا می‌آورده تو چنین می‌کردی تا کم‌تر به مغزش فشار آید. اندیشه‌ام بر این بود که اگر بودی اقل آن شب‌هایی که در خیابان میرزای شیرازی مدام اق می‌زدم و بالا می‌آوردم و دست مادر بر شقیقه‌ام نبود، دست تو می‌بود اما خب نبودی. نبودی چون آن شبِ لعنتیِ بارانی که صبحش از من ماند مشت خاکستر که اگر بودی با کلام آقای چاووشی آن همه تنهایی نمی‌سوزاندم که اگر بودی شاید فردا صبحش در آینه غریبه نمی‌دیدم. اگر مانده بودی آن آقایی که مادرش به درد مادر من دچار بود، همان مرد چهل و اندی‌ساله‌ی شمالی که با برادر و دامادشان تمام مطب‌ها، کوچه‌ها و خیابان‌هایی را که من به تنهایی پیمودم را پیموده بودند با آن چشم‌های غم‌گینش به من نمی‌گفت:"تنهایی خیلی سخته که..." اگر مانده بودی وقتی پشت در اتاق عمل، پزشکی را با همان لباس اتاق عمل خفت کرده بودم و عکس‌های ام‌آر‌ای مادر را نشانش می‌دادم، در آن ثانیه که شنیدم "فایده نداره" و من مجال گریستن هم نداشتم اقل دست تو را که می‌توانستم بگیرم. اگر مانده بودی حداقل با هم به درِ بسته‌ی اتاق دکتر پرورش می‌خوردیم. اگر مانده بودی آن شبِ پس دیررسیدن به بیمارستان میلاد بجای لرزیدن شانه بر درِ مترو، برشانه‌ی تو می‌گریستم. اگر مانده بودی آن پزشک ددمنش آنکولوژیست جرئت تحقیرم را نداشت. اگر مانده بودی هنگام تحویل داروهای هلال‌احمر زانوانم سست نمی‌شد، تاندون دستم بازی درنمی‌آورد. اگر مانده بودی وقتی هراس چشمانم را پسِ دیدن اتاق سی‌پی‌آر در انستیتو می‌دیدی دست روی شانه‌ام می‌گذاشتی تا فکرهای ناجور نکنم. اگر مانده بودی صبحِ گرفتن جوابِ پت‌سی‌تی به سیگار متوسل نمی‌شدم تا بتوانم گریه کنم؛ تو را به آغوش می‌کشیدم. اگر مانده بودی آن شب‌های لعنتیِ سرد وقتی در تاریکی محض از این مطب عازم مطب بعدی بودم، خودم را به تاریک‌ترین خط‌های خیابان نمی‌زدم تا در کوچه‌ها گریه کنم. اگر مانده بودی این‌قدر در مقابل بیمکس بی‌سپر نبودم و هراس وابسته شدن عذابم نمی‌داد، موی سپید بیمکس، سیبیل‌ش، لبخندش، امن بودنش، حمایتش، پناه بودنش، از بالای عینک نگاه کردنش برایم این همه معنا نداشت... اگر مانده بودی پنجشنبه شب سخت‌ترین ساعات زندگی‌ام را تنها سپری نمی‌کردم، به‌وقت درآوردن ام‌آرآی دستانم نمی‌لرزید، منگنه را می‌توانستم از پوشه جدا کنم، در اتاق بیمکس دوی مارتن برگزار نمی‌کردم، برای زدن خودم به در و دیوار در پراضطراب‌ترین ثانیه‌های زندگانیم برای صرفِ زنده ماندن حرف از مانیتور کوانتوم‌دات نمی‌زدم! اگر مانده بودی با عزیزترین کسم دعوایم نمی‌شد دادی که من هرگز توان کشیدنش را نداشتم تو بر سرش می‌زدی. اگر مانده بودی سر هزینه‌ی جراحی به هر حیوانی زنگ نمی‌زدم. اگر مانده بودی کنون دختربچه‌ای که هم‌بازی خاله‌بازی‌اش می‌شدی، بالای سرش موقع نقاشی می‌نشستی، روی پایت می‌نشاندی و دست روی موهای خرگوشی‌اش می‌کشیدی و جثه‌ی کوچک و ظریفش در آغوش تو گم می‌شد اکنون بود اما تو رفتی و باد خاکستر آن دختربچه را با خود برد. با این همه اما آن دختربچه تا آخرین ذره‌ی خاکستر وجود مراقب دخترت ماند و ایستاد؛ پریشب، دختربچه بسته‌ی سبز ام‌آر‌آی دخترت را به مطب پزشک جراح برد.

آقاجون حسین عزیزم،

دیشب پزشک جراح گفت دخترت دارد خوب می‌شود.

 

 

پی‌نوشت یک: این پست علی‌القاعده باید شیرین‌ترین پست وبلاگم می‌شد، به کام من شیرین نیز هست اما شاد نیست که پنجشنبه‌شب اگرچه بسیار شاد بودم اما خب غم در سراسر شریانم اشباع شده.

پی‌نوشت دو: امید آهنگی داشت با همین حرف که اگر مانده بودی... و خب منم همین‌طور آقای امید... منم همینطور.... سوختم من... ندیدی... ندیدی...

وحشت‌زده از این میزان مضحکه‌ی دست دنیا شدن

وقتی یادت می‌ره چایی ریختی و تا به‌خودت می‌آی می‌بینی سردِ سرد شده. وقتی بعد از دویدن کل راه درست وقتی به ایستگاه می‌رسی که قطار حرکت کرده. وقتی می‌رسی بالاسر شیر که سر رفته. وقتی پروگرمت تو 1.5 ثاینه رانش تموم می‌شه درحالی که برای بغل دستیت تو 0.005 ثانیه ران شده. وقتی آدمی که دوست داشتی رو از دست دادی و هیچ‌وقت بهش نگفتی:"دوستت دارم". وقتی مرحله‌ی آخر کارت‌به‌کارتی و گوشیت خاموش می‌شه. وقتی مشقاتو تموم کردی که بازی بچه‌ها تو کوجه تموم شده. وقتی به خونه رسیدی که خورشیدِ "توپولوها" غروب کرده. وقتی دوچرخه‌ات درست شده که تابستون به سر رسیده. وقتی برگشتی خونه که شاه‌توتا ریختن. وقتی بالاخره آهنگ مطلوبت پیدا شده اما سیگارت به فلیتر رسیده. وقتی به دانشگاه مطلوبت می‌رسی که کارشناسیت رفته. وقتی نیاز پناه داشتن رو حس می‌کنی که تن آقاجون سرد شده. وقتی به بیمارستان رسیدی که ساعت ویزیت گذشته. وقتی زمان خلوتته و گریه‌ات بند شده. وقتی بهت می‌گن مراقب خودت باش که جونت خاکستر شده. وقتی فهمیدی باید اصل طرد پائولی درنظر بگیری که امتحان مکانیک آماری تموم شده. وقتی و وقتی و قتی و یک‌عالمه وقتی که از اول زندگی چشیدیم؛ طعمِ گسِ خون‌آلود دیر رسیدن و مزه‌ی زهرِ مار هرگز نرسیدن. خب ما از صفر کلوین شروع کردیم و اکثر اتفاقات زندگی‌مون به این محکوم بودن که دیر برسن؛ اگه برسن و تو چنین شرایطی هر رسیدنی طعم پیروزی نداشت بغض دیر شدن داشت. گیرم یه روز به گروپ‌تئوری مسلط بشم و سر سطر به سطر لکچرهای فاینمن عمیق شده باشم اما دیگه من 23ساله نیستم. می‌خوام بگم چشیدم و چشیدم و می‌چشم. مثل ناهارا که مامان توقع داره به‌موقع خورده باشم یا مثل صبحونه‌ها که بابا توقع داره، همین‌قدر برام روتینه و به انتظار وعده به وعده.

ولی

ولی

ولی

این همه تکرار و تکرار و تکرار رنجش رو کم نمی‌کنه که من یادمه چطوری اون سربالای نزدیک ساختمان پزشکان طلا رو با اضطراب دویدم که نکنه به نوبت دکترشریفی دیر برسم. اون سرازیری نزدیک بیمارستان کسری رو با چه شتابی پایین رفتم وقتی هم‌زمان یه چی تو دهن می‌چپوندم تا ضعف از پا درم نیاره تا جلو دکترکتابچی سرپا شرح حال بدم. چند بار رفتم تا یه متری اتاق عمل و از منشی سوال کردم تا دکترصابری رو وقت چایی خوردن خفت کنم. چند بار بیمارستان‌ها و درمانگاه‌های مختلف رو گشتم تا دکترپوررشید رو پیدا کنم و آخر کار هم نشد، نشد مثل اون شبی که قصد مطب دکتر شیروانی رو کردم و مادر حالش بد شد و نشد. نشد و نشد و امروز صبح وقتی از بیمارستان یاس به سمت مترو جهاد می‌دویدم و زیرلب به خودم می‌گفتم الان وقت گریه نیست، وقتی به کنگره‌ی بیمارستان سینا رسیدم تا به بیمکس بگم مادر دوباره حالش بد شده آخ درست همون‌جا بود که احساس کردم خورده شیشه در شریانمه؛ امروز همه‌شون اون‌جا بودن: شریفی، صابری، کتابچی، شیروانی و پوررشید. دلم می‌خواست داد بزنم و بگم دیدین! بالاخره همه‌تون رو یه جا گیر انداختم و آخرش هم شاید مثل فیلمای کانگسترطور پیت بنزین رو خالی می‌کردم رو خودم و همه؛ همه غیر بیمکس یحتمل. امروز وقتی چایی که بیمکس داد دستم رو گرفتم و رفتم یه گوشه تا بخورم از کنار دکترشیروانی رد شدم  و بهش سلام کردم و با حترام و متانت جوابم رو داد. امروز یه عالمه به چهره‌ی دکترپورشید خیره شدم و باورم نمی‌شد که برای دنیا انقدر دلقک باشم. دلقکی که پرتش کردن رو سن و هار هار بهش می‌خندن...

خشم

خشم

خشم

غم

غم

غم

آخ چقدر حس بدی داره من بودن.

چه شب‌هایی ابراهیم

امشب هم یک شب دیگر مانند شبی‌ست که ریپورت پت‌سی‌تی را برای پزشک بردم،

امشب هم یک شب دیگر مانند شبی‌ست که در زمین‌چمن زیر باران با تمام توان دویدم،

امشب هم از آن شب‌هایی‌ست که استخوان‌هایم می‌سوزند،

امشب هم از آن شب‌هایی‌ست که نمی‌دانم فردا چه‌کسی را در آینه خواهم دید...